Dość dawno temu, bo w czerwcu, wybrałam się na wycieczkę w kierunku Tomawy, Żerechowy i wsi leżących nieopodal tych miejscowości. Gdy wjechałam do wsi Olszyny moją uwagę przyciągnął stary, drewniany krzyż stojący przy drodze wiodącej z Olszyn do Żerechowy. Był to krzyż nietypowy, wyróżniający się wysokością. Mocno musiałam podnosić głowę by móc go dobrze obejrzeć. Zdjęcie, które przedstawiam poniżej nie oddaje tego w pełni. Postanowiłam się coś o nim dowiedzieć. Moje kilkukrotne próby zasięgnięcia informacji kończyły się właściwie niepowodzeniem. Wszyscy, znający jego historię poumierali. Mówiono, że się spóźniłam. Z tych dość fragmentarycznych informacji, podawanych przez młodszych mieszkańców wsi wyłonił mi się obraz krzyża, który był na pewno wcześniej skracany,(około 50 lat temu), bo przy podłożu widać było przegnicia , więc wymagał naprawy. A więc oryginalnie był jeszcze wyższy! Ma rodowód przedwojenny i ponoć był kością niezgody, bowiem miał stać w innym miejscu. Drzewo-dębina przywieziona była z Rajska Małego. Wzniosła go rodzina Józefa Pabicha, która przez wiele, wiele lat nim się opiekowała.

Fascynacja i zainteresowanie tym krzyżem doprowadziło mnie do opisania początków wsi, które leżą w okolicach Olszyn. Dziś przedstawię początki dziejów wsi Olszyny, Wykna, Ślepietnicy, Dorszyna i Reducza. Wszystkie te wsie wchodziły początkowo w skład dóbr ziemskich Piczków czyli Stara Wieś. Gdy zaczęły się tworzyć, majątek przynależał do Stanisława Sucheckiego. Rodowód ich jest stosunkowo młody. Kilka lat temu przeglądając archiwum parafialne w Mierzynie natknęłam się na bardzo ciekawe wpisy. Pochodziły z lat 20 i 30 -tych XIX wieku i dotyczyły tych właśnie terenów. Wynika z nich, że Reducz, Dorszyn, Ślepietnica powstały jako kolonie w lasach dóbr Piczków około roku 1824 r., aczkolwiek w „Tabeli miast, wsi, osad Królestwa Polskiego” z roku 1827 jeszcze tam nie występowały. I przynależały do parafii Mierzyn. Ówczesnym proboszczem Mierzyna był ks. Franciszek Zader, który będąc chorym zgodził się by mieszkańcy tych wiosek udawali się na liturgię i przyjmowali sakramenty w parafii Ręczno. Od tego momentu rozpoczął się spór między parafią Ręczno i Mierzyn o owych wiernych. Zakończył się przyłączeniem ich do parafii Ręczno. Nieco później, jak wynika z zapisków, między 1828 a 1841 powstały kolonie: Wykno i Olszyny. W kolonii Wykno, Reducz, Ślepietnica istniały osady karczemne. Analizując wpisy metrykalne w parafii Ręczno należy zauważyć, że nazwa kolonii Reducz pojawiła się w 1828 r., Dorszyn w 1830 r., Ślepietnica w roku 1842, Wykno w roku 1846, zaś Olszyny w roku 1848. Poniżej przedstawiam nazwiska pierwszych kolonistów oraz wielkość ziemi którą uprawiali, a którzy spisani zostali w roku 1840 w dwóch wsiach Dorszyn i Reducz.

We wsi Dorszyn mieszkali:

Wojciech Chabielski- 30 mórg

Łukasz i Franciszek Jeż-30 mórg

Michał Jeż -15 mórg

Tomasz Misztela-15 mórg

Walerian Piotrowski – 30 mórg

Szczepan Dawidowicz- 15 mórg

Michał Masłowski – 15 mórg

Marianna Garbelina wdowa – 7,5 mórg

Katarzyna Begierak -21,5 mórg

Jakub Roman – 30 mórg

Szymon Braszczyński -15 mórg

Marcin Rogoziński-7, 5 mórg

Józef Dybowski- 7,5 mórg

Andrzej Falka- 15 mórg

Jan Kierbisz – 15 mórg

Kolonię Reducz zamieszkiwali:

-Mikołaj Maciejowski – 15 mórg

-Antoni Maciejowski – 7,5 mórg

-Ignacy Jarosiński – 15 mórg

Florian Kupica – 15 mórg

-Jakub Kornacki- 7,5 mórg

-Mateusz Kornacki- 7,5 mórg

Kazimierz Misztela – 15 mórg

-Grzegorz Hetmańczyk – 15 mórg

-Antoni Radzikowski- 15 mórg

-Stanisław Chabielski- 30 mórg,

-Grzegorz Broczkowski- 30 mórg

-Andrzej Sosnowski- 15 mórg

-Tomasz Stępnik – 15 mrg

-Marcin Pilugrowski? – 15 mrg

-Piotr Piątek – 15 mórg

-Łukasz Łągwa – 15 mórg

Nie ulega wątpliwości, że kolonie te tworzyli chłopi z okolicznych miejscowości i najczęściej wywodzili się z parafii Mierzyn pochodząc np. z Tomawy-jednej ze wsi leżących w dobrach Stara Wieś. I tak jeden z przytoczonych w wykazie kolonistów ze wsi Dorszyn Michał Masłowski pochodził z Żerechowy, zaś jego żona Marianna Pabich z -Tomawy. Pobrali się w Mierzynie, ale między 1832 r. a 1836 r. przenoszą się z Żerechowy do Dorszyna.

Po uwłaszczeniu właściciele dóbr Stara Wieś nie mieli już w tych okolicach dóbr ziemskich. Obecnie wsi Ślepietnica nie znajdziemy na mapie, weszła w skład wsi Dorszyn lub Olszyny. Kiedy to się stało? Na to pytanie nie potrafię w dniu dzisiejszym odpowiedzieć.

Dziękuje za pomoc przy redagowaniu tekstu Krzysztofowi Dubrowinowi oraz Stanisławowi Czuprynowi.